Zee-egels behoren tot een van de belangrijkste diergroepen van de koraalriffen van de Rode Zee. Ze voeden zich met algen en zijn daarom de ‘grasmaaiers’ van de riffen. Ze houden de verspreiding van algen tegen en creëren zo ruimte voor de vestiging van nuttige larven en langzamer groeiende organismen, zoals koralen, mosselen en mosdiertjes. Zee-egels grazen op algen en verwijderen ze van vaste oppervlakken. Deze voedingsactiviteit leidt tot een sterke bio-erosie van het substraat die de ontwikkeling van andere organismen bevordert. Bijzonder ijverig zijn diadeemzee-egels. Als groep bestaan diadeemzee-egels uit negen soorten die wereldwijd in warmere zeeën voorkomen. In het Caribisch gebied schraapt de diadeem zee-egel Diadema antillarum jaarlijks tot 9,7 kg kalkhoudend sediment per vierkante meter koraalrif. Hierdoor ontstaan nieuwe onderwaterleefgebieden en witte zandstranden.

De verdwijning leidde tot dramatische veranderingen in de koraalriffen en aanzienlijke vermindering van de totale onderwaterbiodiversiteit in de betreffende regio’s. Binnen korte tijd veranderden de kleurrijke en soortenrijke koraalriffen in een met algen begroeid en soortenarm riflandschap. In 2009 vond een andere massale sterfte plaats voor de kust van Oost-Afrika, waar 65% van de diadeemzee-egels Diadema africanum stierf, en in 2018 stierf 93% van alle diadeemzee-egels rond de Canarische Eilanden. Ook dit heeft geleid tot een grote verandering onder water, waarbij algen zich krachtig verspreiden.

Als inheemse soort wordt Diadema setosum gevonden in het westen Van de Stille Oceaan en langs de oostkust van Afrika. Inheemse populaties die oorspronkelijk beperkt waren tot de Rode Zee en de Perzische Golf, zijn de afgelopen jaren als exoot via het Suezkanaal naar de Middellandse Zee gemigreerd, net als veel andere zeedieren en planten. In 2006 werd Diadema setosum voor het eerst waargenomen voor de kust van Kaş in Turkije. Het heeft zich uitgebreid langs de kusten van Griekenland, Libanon, Israël, Libië en Egypte en is nu thuis in de hele Middellandse Zee.

Dode en stervende Diadema setosum zee-egels werden voor de eerste keer waargenomen in juli 2022 voor de haven van Kastellorizo in Griekenland. Er is sprake van massale sterfte die zich met grote snelheid verspreidt van de Middellandse Zee naar de Rode Zee, waar de diadeemzee-egels oorspronkelijk vandaan kwamen. Tot voor kort waren er tot 30 dieren van deze schemer- en nachtdieren per vierkante meter koraalrif te vinden. Ondertussen worden er nog maar weinig dieren gevonden langs de kust van Aqaba, Eilat tot aan de zuidpunt van het Sinaï-schiereiland, en ook aan de Saoedische zijde. Welke impact dit heeft op de koraalriffen in de Rode Zee is nog niet helemaal duidelijk. Ervaring uit het Caribisch gebied en andere regio’s suggereert echter dat de koraalriffen, die al zo onder druk staan door klimaatverandering en warmere watertemperaturen, zullen gaan veranderen.

Omri Bronstein, Andreas Kroh, Yossi Loya (2016). Reproduction of the long-spined sea urchin Diadema setosum in the Gulf of Aqaba – implications for the use of gonad-indexes. Scientific Reports 6:29569.

Peter J. Edmunds, Robert C. Carpenter (2001). Recovery of Diadema antillarum reduces macroalgal coverand increases abundance of juvenile corals on a Caribbean reef. Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A.98, 5067–5071.

Hans Fricke (1974). Möglicher Einfluß von Feinden auf das Verhalten von Diadema-Seeigel. Marine Biology 27: 59-62.

John Edward Gray (1825). An attempt to divide the Echinida, or Sea Eggs, into natural families. Annals of Philosophy, new series. 10:423-431.

Ian Hewson, Isabella T. Ritchie, James S. Evans, Ashley Altera, Donald Behringer, Erin Bowman, Marilyn Brandt, Kayla A. Budd, Ruleo A. Camacho, Tomas O. Cornwell,Peter D. Countway, Aldo Croquer, Gabriel A. Delgado, Christopher De Rito,Elizabeth Duermit-Moreau, Ruth Francis-Floyd, Samuel Gittens Jr, Leslie Henderson, Alwin Hylkema, Christina A. Kellogg, Yasunari Kiryu, Kimani A. Kitson-Walters, Patricia Kramer, Judith C. Lang, Harilaos Lessios, Lauren Liddy, David Marancik, Stephen Nimrod, Joshua T. Patterson, Marit Pistor, Isabel C. Romero, Rita Sellares-Blasco, Moriah L. B. Sevier, William C. Sharp, Matthew Souza, Andreina Valdez-Trinidad, Marijn van der Laan, Brayan Vilanova-Cuevas, Maria Villalpando, Sarah D. Von Hoene, Matthew Warham, Tom Wijers, Stacey M. Williams, Thierry M. Work, Roy P. Yanong, Someira Zambrano, Alizee Zimmermann, Mya Breitbart (2023). A scuticociliate causes mass mortality of Diadema antillarumin the Caribbean Sea. Sci. Adv.9:eadg3200.

Alwin Hylkema, Adolphe O. Debrot, Esther E. van de Pas, Ronald Osinga, Albertinka J. Murk (2022). Assisted Natural Recovery: A Novel Approach to Enhance Diadema antillarum Recruitment. Front. Mar. Sci., Sec. Coral Reef Research, Volume 9: 929355.

Nathanael Gottfried Leske (1778). Jacobi Theodori Klein naturalis dispositio echinodermatum . . ., edita et descriptionibus novisque inventis et synonomis auctorem aucta. Addimenta ad I. T. Klein naturalem dispositionem Echinodermatum. G. E. Beer, Leipzig,

H. A. Lessios, D. R. Robertson, J. D. Cubit (1984). Spread of Diadema mass mortality through the Caribbean. Science 226, 335–337.

Ola Mohamed Nour, Sara A.A. Al Mabruk, Mohammed Adel, Maria Corsini-Foka, Bruno Zava, Alan Deidun, Paola Gianguzza (2022). First occurrence of the needle-spined urchin  Diadema setosum (Leske, 1778) (Echinodermata, Diadematidae) in the southern Mediterranean Sea. Bioinvasions Rec.11, 199–205.

Fikret Öndes, Vahit Alan, Michel J. Kaiser, Harun Güçlüsoy (2022). Spatial distribution and density of the invasive sea urchin Diadema setosum in Turkey (eastern Mediterranean). Marine Ecology 43:e12724.

Rotem Zirler, Lisa-Maria Schmidt, Lachan Roth, Maria Corsini-Foka, Konstantinos Kalaentzis, Gerasimos Kondylatos, Dimitris Mavrouleas, Emmanouil Bardanis, Omri Bronstein (2023). Mass mortality of the invasive alien echinoid Diadema setosum (Echinoidea: Diadematidae) in the Mediterranean Sea. R. Soc. Open Sci.10:230251.